บันทึกรหัสผ่านอย่างปลอดภัยด้วยโปรแกรม KeePassXC
โปรแกรม KeePassXC คืออะไร ?
โปรแกรม KeePassXC คือ โปรแกรมสำหรับจัดการรหัสผ่าน (Password Manager) โปรแกรมหนึ่ง ซึ่งมีความสามารถหลักๆ คือ
- ช่วยเราบันทึกชื่อผู้ใช้ และรหัสผ่านจำนวนมาก อย่างปลอดภัยด้วยการเข้ารหัส
- ช่วยเราคิดรหัสผ่านแบบสุ่มที่มีความปลอดภัยสูงได้อย่างง่ายดาย
- ช่วยเราพิมพ์ชื่อผู้ใช้ และรหัสผ่านลงบนหน้าล็อคอินโดยอัตโนมัติ
เหตุผลง่ายๆ ที่ควรใช้โปรแกรมจัดการรหัสผ่าน (Password Manager)
- โปรแกรมจัดการรหัสผ่าน จะช่วยให้คุณจัดเก็บรหัสผ่านจำนวนมากได้อย่างปลอดภัย ด้วยการเข้ารหัสฐานข้อมูลที่ใช้เก็บรหัสผ่าน
- โปรแกรมจัดการรหัสผ่าน จะทำให้คุณลดจำนวนรหัสผ่านที่ต้องจดจำลงอย่างมาก จากเดิมที่จะต้องจำหลายๆ รหัสผ่าน คุณจะเหลือรหัสผ่านที่ต้องจดจำเพียงรหัสผ่านเดียว คือรหัสผ่านหลัก (master password) ที่ใช้สำหรับปลดล็อคฐานข้อมูล
- โปรแกรมจัดการรหัสผ่าน มักจะมาพร้อมกับความสามารถในการช่วยพิมพ์ชื่อผู้ใช้ และรหัสผ่านให้แบบอัตโนมัติ (auto-type username & password)
- โปรแกรมจัดการรหัสผ่าน มักจะมาพร้อมตัวช่วยสร้างรหัสผ่าน (password generator) ทำให้คุณสามารถสร้างรหัสผ่านสุดแข็งแกร่ง (strong password) ได้อย่างง่ายดาย
- โปรแกรมจัดการรหัสผ่าน เหมาะสำหรับใช้เพื่อการบันทึกรหัสผ่าน มากกว่าโปรแกรมอรรถประโยชน์อื่นๆ (เช่น Notepad หรือ Excel) เพราะว่าถูกออกแบบมาเพื่อการใช้งานลักษณะนี้โดยเฉพาะ
เหตุผลที่ทำให้ KeePassXC น่าใช้กว่าโปรแกรมอื่น
- โปรแกรม KeePassXC ทำงานแบบออฟไลน์ แปลว่าไฟล์ฐานข้อมูลซึ่งเก็บรหัสผ่านของเราเอาไว้ จะไม่ถูกแชร์ไปยังผู้ให้บริการออนไลน์ ถึงแม้จะแลกมาด้วยความยุ่งยากในการ backup ไฟล์อีกสักเล็กน้อยก็ตาม (เราอาจจะ backup ด้วยตัวเองผ่าน Cloud storage)
- โปรแกรม KeePassXC มีให้ใช้งานในหลายๆ ระบบปฏิบัติการทั้ง Windows, macOS และ Linux ส่วนบนมือถือจะไม่มีโปรแกรม Official แต่ว่ามีโปรแกรมอื่นที่ใช้งานร่วมกันได้ เช่น KeePass2Android สำหรับ Android และ Strongbox สำหรับ iOS เป็นต้น
- โปรแกรม KeePassXC เป็นซอร์ฟแวร์ Open-Source ดังนั้นความกังวนที่ว่า หากโปรแกรมนี้เลิกพัฒนา เราอาจจะเปิดไฟล์เพื่อดูรหัสผ่านไม่ได้ก็จะหมดไป เพราะจะต้องมีคนนำซอร์สโค้ดไปพัฒนาเป็นโปรแกรมให้เราใช้ต่อได้อย่างแน่นอน
วิธีใช้งานโปรแกรม KeePassXC อย่างง่าย
ดาวน์โหลด และติดตั้งโปรแกรม
สามารถดาวน์โหลดได้ที่ keepassxc.org/download ส่วนวิธีติดตั้งผมขอไม่อธิบายนะครับ เพราะว่าเหมือนกับการติดตั้งโปรแกรมอื่นๆ ทั่วๆ ไปครับ
วิธีสร้างไฟล์ฐานข้อมูล
1) คลิกที่เมนู Database > New database…
2) ตั้งชื่อฐานข้อมูล หรือปล่อยไว้ตามเดิม แล้วกดปุ่ม Continue
3) ตั้งระยะเวลาในการถอดรหัส หรือปล่อยไว้ตามเดิม แล้วกดปุ่ม Continue (ยิ่งตั้งเวลาสูง ยิ่งปลอดภัย แต่ก็จะทำให้ใช้เวลาในเปิดดูฐานข้อมูลนานตามไปด้วย)
4) ตั้งรหัสผ่านสำหรับเปิดดูฐานข้อมูล จากนั้นกดปุ่ม Done (รหัสผ่านนี้ต้องจำ หรือจดไว้ในที่ปลอดภัย เพราะหากเราลืมรหัสนี้เราจะเปิดดูฐานข้อมูลไม่ได้อีก)
5) เลือกโฟลเดอร์สำหรับบันทึกไฟล์ฐานข้อมูล แล้วกดปุ่ม Save
วิธีบันทึกชื่อผู้ใช้และรหัสผ่าน
1) คลิกเลือกกลุ่มที่ด้านซ้าย (ในกรณีนี้คือ Root) จากนั้นคลิกที่เมนู Entries > New entry
2) กรอกข้อมูลต่างๆ เช่น ชื่อผู้ใช้ และรหัสผ่านที่เราต้องการบันทึกให้ครบถ้วนตามรูป
ตัวเลือกเพิ่มเติม
- icon รูปตา คลิกเพื่อแสดงรหัสผ่าน
- icon รูปกุญแจ คลิกเพื่อเปิดตัวช่วยสร้างรหัสผ่านแบบสุ่ม
- icon รูปลูกศรชี้ลง คลิกเพื่อดาวน์โหลด icon ของเว็บไซต์ตามที่เราระบุ URL มาแสดง
หากเราเปิดใช้ตัวช่วยสร้างรหัสผ่าน จะมีหน้าตาตามรูปด้านล่าง โดยเราสามารถกำหนดชุดตัวอักษรที่ใช้ และความยาวของรหัสผ่าน และกด Generate ไปเรื่อยๆ จนได้รหัสผ่านที่เราพอใจ จากนั้นกดปุ่ม Accept เพื่อนำรหัสผ่านที่ถูกสร้างมาใช้กับช่อง Password และ Repeat จากนั้นให้กดปุ่ม OK เพื่อเสร็จสิ้นการบันทึก
3) เมื่อสร้างเสร็จแล้วจะได้ผลลัพธ์ตามรูป
วิธีพิมพ์รหัสผ่านอัตโนมัติ
1) เปิดเว็บไซต์ในหน้าที่ต้องพิมพ์ชื่อผู้ใช้ และรหัสผ่าน จากนั้นคลิกที่ช่องสำหรับพิมพ์ชื่อผู้ใช้ (โฟกัสไปที่ช่องกรอกชื่อผู้ใช้)
2) สลับหน้าต่างมาที่ KeePassXC และคลิกขวาที่รายการที่เราต้องการให้พิมพ์ชื่อผู้ใช้ และรหัสผ่านอัตโนมัติ และเลือกเมนู Perform Auto-Type จากนั้นโปรแกรม KeePassXC จะสลับกลับไปหน้าจอก่อนหน้า พร้อมกับพิมพ์ชื่อผู้ใช้ รหัสผ่าน เพื่อเข้าสู่ระบบให้เราโดยอัตโนมัติ
ความสามารถอื่นๆ ของโปรแกรมที่ผมไม่ได้อธิบายไว้
- สามารถจัดกลุ่มของรหัสผ่านภายในฐานข้อมูลนั้นๆ ได้ เช่นกลุ่ม Social, Email, Shopping, etc.
- สามารถเปลี่ยน icon กลุ่มได้
- สามารถลากย้ายตำแหน่งกลุ่ม และลากย้ายรายการเพื่อเปลี่ยนกลุ่มได้
- สามารถเปลี่ยนรหัสผ่านสำหรับเปิดฐานข้อมูลได้ Database > Change master key > Change Password